Bir kadın düşünün; hayatını performans sanatına adamış, bu tercihinin sonuçları ne olursa olsun bunu kabullenmiş…
Marina Abramović, 1974 yılında Rhythm0 olarak adlandırdığı öyle bir gösteri sergiledi ki insanlığın iki uç noktasını en derinlerine kadar hissetti. Altı saat boyunca hareketsiz bir şekilde kalarak, hiçbir şeye tepki vermeden gerçekleştireceği bu gösterinin sonuçlarının bu denli olacağını o bile tahmin etmiyordu. Pek ama kim bu Marina Abramović ve neden böyle bir gösteri sergiledi?
Marina Abramović, 30 Kasım 1946’da Sırbistan’da dünyaya gelen performans sanatçısıdır. 1960’larda ortaya çıkan vücut sanatı akımının önemli bir temsilcisidir. Performans sanatı, izleyicinin önünde canlı olarak icra edilen bir sanat tarzıdır ve bu sanat metinden bağımsız gerçekleşir, tekrarı yoktur. Marina Abramović Rhythm 0 adlı gösterisinde; kendini yaşayan hareketsiz bir sanat eseri gibi canlandırırken, insanların aslında özünde nasıl olduklarını, kendilerine hiç bir şey yapmayan hareketsiz bir insana nasıl davranacaklarını ölçmek istemiştir. İnsanların elindeki imkanlarla bu iki uç durumdan hangisini tercih edeceklerini gözlemleyecekti. Ve her şey bu merakıyla başladı.
O zamanlar pek tanınmayan Marina, bir sanat galerisinde altı saat boyunca hareketsiz duracağını, insanlar ne yaparsa yapsınlar tepki vermeyeceğini söyledi. Bu gösteri için tüm yasal sorumlulukların kendinde olduğuna dair bir belge imzaladı. Yaşanacak olan her durumun sonucunu üstleneceğini açıkça belirtti. Marina‘nın isteğine göre gösteride bir masa kurulacak ve üzerinde 72 tane obje olacaktı. Şarap, parfüm, bıçak, gül, tabanca, bal, kırbaç, kuş tüyü, jilet, üzüm…
İlk başta her şey iyi ilerliyordu…
Hareketsiz bir şekilde durarak gösterisine başlamış olan Marina’yı izleyen seyirciler iyi niyetlerle yaklaşıyordu. Kimi masanın üzerinde bulan gülleri ona veriliyor, kimi saçları seviyor hatta elleriyle ona kek yediren izleyiciler bile vardı. Zaman ilerledikçe Marina’nın tepkisizliğine insanlar alışıyordu. Gösterinin ikinci saatinin sonunda seyircilerden birinin yapmış olduğu hareket ile bu sanatsal gösteri kendini yavaş yavaş bir sosyal deneye dönüşmeye başladı.
Ta ki o ana kadar…
Seyircilerden biri Marina’nın tepkisizliğini ölçmek için yanağına hafif bir tokat atar ve vereceği tepkiyi bekler. Marina’nın hiçbir tepki vermeden hareketsiz bir şekilde durmaya devam ettiğini gören izleyicilerden bazıları az evvel gül verip, kek yedirdikleri sanatçıya daha sert bir şekilde vurmaya başladılar. Bunlara da hiçbir reaksiyon göstermeyen sanatçının bu davranışı, seyircileri karşılarında savunmasız bir insan olduğuna ikna etmişti ve seyirciler o andan itibaren içlerinde barındırdıkları şiddet ve vahşi eğilimlerini ortaya çıkarttı.
Kafasına silah doğrulttular…
Marina’nın tepkisizliğinden güç alan kalabalıktan bir kişi masanın üzerinde bulunan silahı kaldırıp sanatçını alnına dayadı. Daha sonra silahı onun eline vererek boynuna dayamasını sağlayacak bir biçimde yerleştirdi. Bu sırada galeri sahibi olayı fark eder ve silahı alır, çünkü silah doludur, o zamana kadar vahşiliğini iyice kanıtlamış olan bu kalabalığın silahı ateşleme ihtimalinin önüne geçer. Bazıları ise bu esnada ellerine aldıklar kalemlerle kadının alnına boynuna yazılar yazmaya başladılar.
Marina’nın kıyafetlerini çıkartmaya başladılar…
Seyirciler zaman geçtikçe daha çok çirkinleştiler. Bazıları Marina‘nın vücuduna dokunuyor, öpüyor, tükürüyor; onu taciz ediyorlardı. Yavaş yavaş tacizlerin boyutu da artarken, tepkisizliğini koruyan sanatçını üzerindeki kıyafetleri çıkartmaya başladılar. Üzeri çırılçıplak kalan Marina‘nın o halini fotoğraflayıp bu fotoğrafları sanatçının eline tutuşturdular. Bir yandan da masanın üzerinde bulunan kesici aletlerle vücudunda yaralar açmaya devam eden kalabalık, az evvel verdikleri güllerin dikenlerini sanatçıya batırmaya başladı. Marina bu olanlara karşı yine tepkisizliğini bozmadı ve gözünden akan yaşlarca performansını yapmayı sürdürdü. Birbirlerinden güç alan seyircilerden birisinin gözü iyice dönmüştü. Vücudunda açtıkları kesiklerden akan kanı emen kişilerden daha sapkın bir düşünce ile pano mankeni gibi sağa sola taşıdıkları sanatçıyı bir masaya yatırdı ve Marina’ya tecavüz girişiminde bulunmaya çalıştı. Olayı fark eden görevliler ve kalabalığın içerisinde az da olsa sağ duyulu olan kişiler bu duruma daha fazla sessiz kalamayıp adamı kalabalığın içerisinde uzaklaştırdılar.
Bir kadın daha fazla sessiz kalamadı…
Marina gözyaşları içerisinde kalabalığın gösterdiği vahşi eylemlerini sürdürmesini izledi. Bu çirkin davranışlardan rahatsızlanan kalabalık içerisindeki bir kadın Marina’nın bu haline daha fazla dayanamadı. Kalabalığın içinden sıyrılan kadın Marina’nın gözyaşlarını silerek ona sarıldı ve bu sarılma saatlerdir gerçekleştirilen eylemin seyrini değiştir.
O kadın gibi grubun içinde saatlerdir bu davranışlardan rahatsız olan ama kalabalık ile bir başına mücadele edemeyeceğini düşünerek böyle bir girişime cesaret göstermeden sessiz kalmayı tercih eden kişiler o kadının verdiği liderlik gücü ile Marina’yı bir koruma kalkanına alarak, hala ona zarar verme isteği içerisinde olan kalabalıktan uzak tutmaya başladılar. Kıyafetlerini giydirdiler, vücudundaki yaralara pansuman yaptılar, boynundaki kesiği sarıp, sigara ikram ettiler.
6 saatlik gösteri sonunda tamamlanmıştı…
Galeri sahibinin gösteri saatinin dolduğunu belirtmesiyle Marina vücudundaki acı yüzünden zorlanarak hareket etmeye başlar. Onun hareketlendiğini fark eden kalabalık alanı hemen terk etmeye çalışır. Çünkü artık karşılarında savunmasız bir birey yoktu. Marina’ya göre ise insanlar yaptıkları vahşet ile yüzleşmekten kaçınmışlardı.
Bir performans sanatı olarak başlayan bu gösteri o andan itibaren sosyal bir deneye dönüşmüştü. İnsanlar birbirinden güç alıp etkilenerek içlerinde bulunan iki uç notadan biri olan kötülüğü gün yüzüne çıkartabiliyorlar iken, bu durumdan rahatsız olan kişiler ise gelecek olan tepkilerden ötürü belirli bir süre sessiz kalmayı tercih edebiliyorlardı.
Unutmayın sevgili okurlar; sizler içinizdeki iki uç nokta ile varsınız. Bir eylemin takipçisi olup olmamak sizlerin elinde. Kalabalıktan tepki görmekten çekinmeyip, cesaretiniz ile doğru bildiğinizi yapın.
Fikirlerinizle var olun sevgili okurlar, düşüncelerinizle var olun. Sevgiyle kalın.
Yorumlar 0